یادداشت های یک برنامه نویس
دوستدار فرهنگ و هنر کهن ایرانی
آشناسازی
نام شناسی

تویسرکان شهری کهن با چند هزاره قدمت که نام قدیم آن روذرآور بوده است؛ جغرافی ‌دانان سده سوم و چهارم هجری بیشتر تویسرکان را توی رودلاور یا توی همدان نوشته ‌اند. همچنین حکیم خاقانی چنین سروده است:
«زان است که مرز روذرآور ؛ نعمت کده ایست شادی آور»

زبان شناسی

زبان مردم شهر تویسرکان فارسی ست و در گذشته پهلوی بوده است. زبان بیشتر روستاهای شهرستان لری است، همچنین لک و کردی نیز وجود دارد. بعد از حکومت آق قویونلو و قراقویونلو (سده هشتم هجری) زبان ترکی در برخی روستاهای شمالی استان همدان رایج گشت که در شهرستان تویسرکان تنها یک روستا را شامل میشود.

بزرگان
حَبَقّوق یا حَیَقوق نبی

حیقوق هشتمین پیامبر از دوازده پیامبر صاحب کتاب بنی اسراییل در عهد عتیق، و معاصر با دانیال نبی است. حدود 2600 سال پیش فرمانروای بابل بسیاری از بزرگان یهود در غرب ایران بزرگ را اسیر و به بابِل انتقال داد. کوروش بزرگ بعد از رسیدن به شاهنشاهی ایران و تسلط بر بابل طی فرمانی دستور آزادی اسیران را صادر نمود. حیقوق پس از آزادی از بند اسارت به تویسرکان رفته و در همین شهر درگذشت. آرامگاه او اکنون در این شهر است.

Habakkuk
رضی ‌الدّین آرتیمانی

رضی ‌الدّین آرتیمانی شاعر معروف عصر صفوی است؛ که برای مدتی از میرزایان شاه عباس صفوی نیز بود و به همین دلیل او را «میرزا» یا «میر» رضی ‌الدّین می نامند. از میر رضی حدود ۱۲۰۰ بیت شعر (در قالب ‌های گوناگون) به‌ جای مانده ‌است که ساقی نامه مشهورترین آن است؛ که با این بیت آغاز می ‌شود:
«الهی به مستان میخانه ‌ات ؛ به عقل آفرینان دیوانه‌ ات»

rezi
پیشه
کشاورزی

گردو، بادام، سماق، زعفران، توت، سیر، آلو، آلبالو، سیب، شوید و… از محصولات کشاورزی تویسرکان می ‌باشند که در این میان جایگاه گردو بسیار ویژه است و شهر تویسرکان را با گردوی این شهر می‌ شناسند، دلیل این امر کیفیت بسیار بالای گردوی تویسرکان (چرب و کاغذی) است. عسل تویسرکان نیز بسیار مرغوب است.

غذا

از غذاهای محلی تویسرکان می ‌توان به آش سماق، آش قوربا، آش کاچی، خورش فسنجان و... اشاره کرد.

صنایع دستی

منبت گل ریز تویسرکان در زیبایی و کیفیت حرف اول را در جهان می زند. همچنین در روستاهای تویسرکان به دلیل وجود پشم و پنبه فراوان، از قدیم قالیبافی وجود داشته ‌است. لچک، ترنج و هندسی از طرح ‌های رایج و سرمه ‌ای، آبی، عاجی و بژ از رنگ‌ های رایج قالی تویسرکان است.

شاطه حلوایی، کلوچه، نقل و نبات از دیگر سوغات تویسرکان به‌ شمار می ‌روند.

محسن حاجی ولیئی - تابستان 1400